Sveobuhvatna analiza malih voda na srednjim i malim slivovima Republike Srbije južno od Save i Dunava

Abstract

Ideja ovoga rada je da prikaže osnovne rezultate sprovedene sveobuhvatne analize malih voda na teritoriji Republike Srbije, južno od Save i Dunava, preuzete iz buduće monografije „Proseĉni protoci i male vode na srednjim i malim slivovima Srbije”, ĉija je izrada u toku. Ovu monografiju zajedno realizuju Institut za vodoprivredu „Jaroslav Ĉerni” i Republiĉki hidrometeorološki zavod Srbije, uz uĉešće GraĊevinskog fakulteta iz Beograda i GraĊevinsko-arhitektonskog fakulteta iz Niša. U radu su prikazane kvantitativne karakteristike malih voda, koje se najĉešće koriste kao podloga u projektovanju većine vodoprivrednih i hidrotehniĉkih objekata, a pre svega za ocenu „minimalnog održivog protoka”, koji se po važećem Zakonu o vodama mora neprikosnoveno ostaviti u reci za potrebe održavanja biocenoze i zadovoljenje potreba nizvodnih korisnika. U konkretnom sluĉaju prikazuju se najbitniji rezultati ocene višegodišnjih proseka srednje godišnjeg protoka, krivih trajanja srednje dnevnih protoka i obezbeĊenosti minimalnih srednje meseĉnih protoka. Posebno su detaljno analizirani kvantitativni pokazatelji dužina malovodnih perioda ispod protoka sa odabranim trajanjem, odreĊenih sa krivih trajanja dnevnih protoka. Primenjen je novi prilaz koji obuhvata, pored klasiĉne probabilistiĉke analize minimalnih godišnjih i minimalnih srednjih meseĉnih protoka, i sveobuhvatnu analizu neprekidnih trajanja malih voda ispod protoka karakteristiĉnih trajanja, njihove unutargodišnje raspodele i procentualne zastupljenosti. Bazni podaci korišćeni pri izradi ove analize, zvaniĉni su podaci Republiĉkog hidrometeorološkog zavoda sa 82 profila hidroloških stanica na srednjim i malim slivovima na teritoriji Srbije, južno od Save i Dunava. Pri tome su korišćene sve raspoložive vremenske serije srednjednevnih i minimalnih godišnjih protoka. Periodi obrade su bili od poĉetka rada odreĊene hidrološke stanice, do zakljuĉno sa 2018. godinom.

This paper presents main results of a comprehensive analysis of low flows on the territory of the Republic of Serbia, south of the Sava and the Danube rivers. The results are a part of the forthcoming book on “Mean and low flows in small and medium watersheds in Serbia”, which is under development. The book is being produced jointly by the “Jaroslav Černi” Institute for Water Resources Management and Republic Hydrometeo¬ro¬logical Service of Serbia with participation of the University of Belgrade – Faculty of Civil Engineering and University of Niš – Faculty of Civil Engineering and Architecture. The analysis deals with the quantitative characteristics of low flows that are commonly used for design in various water management and hydraulic engineering projects, but are also a starting point in estimating the “minimum sustainable flow”, which is, according to the current Water Act, the minimum flow in the rivers needed for maintaining the biocenosis and for satisfying the demands of downstream users. The main outcomes of the comprehensive low flow analysis presented in this paper are the long-term mean flow, duration of daily flows and probability of exceedance of minimum mean monthly flows. Additionally, special attention is given to quantitative indices of length of intervals with flow below the specified thresholds, taken from the flow duration curve. A new approach applied includes, beside a classical statistical analysis of annual minima and mean monthly minima, a comprehensive analysis of continuous duration of low flows below the specified thresholds and their seasonal distribution. Basic data from 82 hydrological stations in small and medium-sized watersheds within Serbia south of the Danube and the Sava rivers are provided by Republic Hydromete-orological Service. All available data on daily and absolute annual minimum flows from the start of operation and 2018 are used in the analysis.