Geofizička istraživanja tonjenja lesa u Zemunu

Abstract

Istražni prostor obuhvata periferni deo Zemunskog lesnog platoa, koji čini značajni deo Zemuna. U prirodnim uslovima teren je okarakterisan kao stabilan, ali se usled prodora veće količine vode u tlo, naročito u dužem vremenskom periodu ili sa većim hidrauličkim pritiskom vode, mogu očekivati naknadna diferencijalna sleganja i deformacije prašinasto peskovitih lesnih naslaga. Usled kolapsa lesnog tla u Novogradskoj ulici u Zemunu, potpuno se urušio jedan prizemni stambeni objekat, oštećenja na dečjem obdaništu su bila tolika da je morao biti srušen, za dva veoma oštećena objekta su projektovane sanacione mere, a deformacije su registrovane na još 10 stambenih objekata, kao i na samoj saobraćajnici. Istraživano područje obuhvata 0,8 ha urbanog područja, gde su registrovane prsline, pukotine i ulegnuća na površini terena koja ukazuju na nejednako sleganje i tonjenje tla i pojavu procesa mehaničke sufozije u centralnom delu istražnog područja. Cilj geofizičkih istraživanja je bio da se registruju potencijalna prisustva podzemnih prostorija, tj. laguma, kao i degradiranih zona sa slabijim fizičko-mehaničkim svojstvima, koje su pretpostavljeni uzrok nestabilnosti tla i oštećenja stambenih objekata. Korišćena je refraktivna seizmometrijska metoda duž dva profila, pri čemu je akvizicija podataka vršena instrumentom RAS-24. Pozicije profila i njihove dužine su odabrane tako da se obuhvati i stabilna i nestabilna zona. Procena stabilnosti navednih zona vršena je na osnovu evidentiranja nastalih oštećenja na objektima u široj zoni profila. Obrada i modelovanje na osnovu podataka dobijenih terenskim merenjima postupkom seizmometrijske refrakcije, izvedene su programskim paketima RAS-24 (System Software i Rayfract), dok je optimizacija i vizuelizacija izvedena programskim paketom Golden Software (Surfer & Grapher). Za oba merena profila generisani su 2D modeli distribucije brzina longitudinalnih seizmoakustičkih talasa, u domenu konačnih elemenata. Analizom dobijenih 2D modela može se zaključiti da duž dva izvedena profila ne postoje indicije o postojanju većih zona smanjenja brzine primarnih talasa (Vp) koje su karakteristične za prisustvo šupljina, odnosno laguma. Međutim, moguće je uočiti razlike u distribuciji Vp na profilima. Na jednom od profila, koji je pozicioniran na strani ulice gde je dokumentovano i vizuelno uočljivo sleganje objekata, pojavljuje se veća debljina sredine sa smanjenom brzinom Vp. Navedeno može ukazivati na prisustvo zone sa izmenjenim i slabijim fizičko-mehaničkim svojstvima tla. Za potvrdu takvih pretpostavki neophodno je izvesti dodatna geotehnička i inženjersko-geološka ispitivanja.Ovaj rad finansiran je po „Ugovoru o realizaciji i finansiranju naučnoistraživačkog rada NIO u 2022. godini“, br. 451-03-68/2022-14/ 200126.