TY  - JOUR
AU  - Sudar, Tamara
AU  - Blagojević, Vujadin
AU  - Trifković, Milica
AU  - Sudar, Nedeljko
AU  - Plavšić, Jasna
PY  - 2023
UR  - https://grafar.grf.bg.ac.rs/handle/123456789/3351
PB  - Srpsko društvo za odvodnjavanje i navodnjavanje
T2  - Vodoprivreda
T1  - Procjena efekata primjene rješenja bliskih prirodi (NBS) za umanjenje rizika od poplava u slivu rijeke Vrbanje
EP  - 94
SP  - 83
VL  - 55
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_3351
ER  - 

@article{
author = "Sudar, Tamara and Blagojević, Vujadin and Trifković, Milica and Sudar, Nedeljko and Plavšić, Jasna",
year = "2023",
publisher = "Srpsko društvo za odvodnjavanje i navodnjavanje",
journal = "Vodoprivreda",
title = "Procjena efekata primjene rješenja bliskih prirodi (NBS) za umanjenje rizika od poplava u slivu rijeke Vrbanje",
pages = "94-83",
volume = "55",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_3351"
}

Sudar, T., Blagojević, V., Trifković, M., Sudar, N.,& Plavšić, J.. (2023). Procjena efekata primjene rješenja bliskih prirodi (NBS) za umanjenje rizika od poplava u slivu rijeke Vrbanje. in Vodoprivreda
Srpsko društvo za odvodnjavanje i navodnjavanje., 55, 83-94.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_3351

Sudar T, Blagojević V, Trifković M, Sudar N, Plavšić J. Procjena efekata primjene rješenja bliskih prirodi (NBS) za umanjenje rizika od poplava u slivu rijeke Vrbanje. in Vodoprivreda. 2023;55:83-94.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_3351 .

Sudar, Tamara, Blagojević, Vujadin, Trifković, Milica, Sudar, Nedeljko, Plavšić, Jasna, "Procjena efekata primjene rješenja bliskih prirodi (NBS) za umanjenje rizika od poplava u slivu rijeke Vrbanje" in Vodoprivreda, 55 (2023):83-94,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_3351 .

TY  - JOUR
AU  - Sudar, Tamara
AU  - Pavlović, Dragutin
AU  - Ranđelović, Anja
AU  - Prodanović, Dušan
PY  - 2022
UR  - https://grafar.grf.bg.ac.rs/handle/123456789/2819
AB  - Dinamičan razvoj urbanih sadržaja značajno smanjuje raspoložive prirodne infiltracione površine. Da se ovaj trend smanji, a po mogućnosti i usmjeri u obrnutom pravcu, tendencija je primjene obrasca održivog, integralnog upravljanja gradskim vodama. Ključni cilj je održati ili obnoviti lokalni vodni bilans što je moguće bliži prirodnom. Pri tome, lokalna infiltracija i isparavanje dobijaju primarnu ulogu u redukciji oticaja. Uz umanjenje oticaja treba osigurati uslove za poboljšanje njegovog kvaliteta poštujući principe revitalizacije životne sredine i zaštite ekosistema. Prirodi bliska rješena (Nature Based Solutions - NBS), čiji su ciljevi zaštita, održivo upravljanje i obnavljanje prirodnih ili modifikovanih ekosistema, jedan su od uspješnih modela za ostvarenje prethodno navedenih zadataka.
U ovom radu prikazane su teoretske osnove i primjena metodologije izrade mape infiltracionog potencijala područja i potencijala redukcije vještačkih nepropusnih površina. Analizirana su NBS rješenja usmjerena lokalnom infiltracionom potencijalu na primjeru izgrađenog naselja u Hamburgu. Korišćene su odgovarajuće GIS podloge i urađena njihova dodatna analiza i sistematizacija. Ove analize mogu da budu korisne za veća naselja sa značajnom urbanizacijom, za planiranje dodatnih mjera zaštite od poplava usljed obilnih padavina. Sprovedene analize sa korišćenjem infiltracije u decentralizaciji odvodnje atmosferskih voda mogu biti upotrijebljene za prostorno planiranje novih naselja. Time se u početnoj fazi prostorna organizacija u određenoj mjeri prilagođava zaštiti od poplava usljed obilnih padavina. Moguća je primjena metodologije i na područja sa slabijim fondom podataka, ali uz dorade i poboljšanja raspoloživih podloga.
AB  - Dynamic development of urban facilities significantly reduces the available natural infiltration surfaces. Sustainable integrated water management in cities aims to reduce this trend, and, if possible, reverse it. The key goal is to maintain or restore local water balance as close as possible to the natural balance. At the same time, local infiltration and evaporation play a primary role in reducing runoff. In addition to reducing runoff, the conditions for improving its quality should be ensured, respecting the principles of environmental revitalization and ecosystem protection. Nature-based solutions (NBS), whose goals are the protection, sustainable management and restoration of natural or modified ecosystems, are one of the successful models for achieving the these tasks.

This paper presents theoretical foundations and application of the methodology for creating a map of the infiltration potential of an area and the reduction potential of artificial impervious surfaces. We analysed NBSs focused on the local infiltration potential using the example of a settlement in Hamburg. Appropriate GIS data were used and their additional analyses and consolidation was carried out. These analyses can be useful when planning additional flood protection measures during heavy rainfall for larger settlements with significant urbanization. The conducted analyses, which included infiltration in decentralized storm water system, can be used for spatial planning of new settlements. In this way, spatial organization is adapted to a certain extent to protection against floods caused by heavy rainfall in the initial phase. It is possible to apply the methodology to areas with a weaker data base but with refinements and improvements to the available data.
PB  - Jugoslovensko društvo za odvodnjavanje i navodnjavanje, Beograd
T2  - Vodoprivreda
T1  - Metodologija za redukciju urbanih nepropusnih površina analizom infiltracionog potencijala zemljišta
T1  - Methodology for the Reduction of Impervious Urban Surfaces by Soil Infiltration Potential Analysis
EP  - 212
IS  - 317-318
SP  - 199
VL  - 54
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2819
ER  - 

@article{
author = "Sudar, Tamara and Pavlović, Dragutin and Ranđelović, Anja and Prodanović, Dušan",
year = "2022",
abstract = "Dinamičan razvoj urbanih sadržaja značajno smanjuje raspoložive prirodne infiltracione površine. Da se ovaj trend smanji, a po mogućnosti i usmjeri u obrnutom pravcu, tendencija je primjene obrasca održivog, integralnog upravljanja gradskim vodama. Ključni cilj je održati ili obnoviti lokalni vodni bilans što je moguće bliži prirodnom. Pri tome, lokalna infiltracija i isparavanje dobijaju primarnu ulogu u redukciji oticaja. Uz umanjenje oticaja treba osigurati uslove za poboljšanje njegovog kvaliteta poštujući principe revitalizacije životne sredine i zaštite ekosistema. Prirodi bliska rješena (Nature Based Solutions - NBS), čiji su ciljevi zaštita, održivo upravljanje i obnavljanje prirodnih ili modifikovanih ekosistema, jedan su od uspješnih modela za ostvarenje prethodno navedenih zadataka.
U ovom radu prikazane su teoretske osnove i primjena metodologije izrade mape infiltracionog potencijala područja i potencijala redukcije vještačkih nepropusnih površina. Analizirana su NBS rješenja usmjerena lokalnom infiltracionom potencijalu na primjeru izgrađenog naselja u Hamburgu. Korišćene su odgovarajuće GIS podloge i urađena njihova dodatna analiza i sistematizacija. Ove analize mogu da budu korisne za veća naselja sa značajnom urbanizacijom, za planiranje dodatnih mjera zaštite od poplava usljed obilnih padavina. Sprovedene analize sa korišćenjem infiltracije u decentralizaciji odvodnje atmosferskih voda mogu biti upotrijebljene za prostorno planiranje novih naselja. Time se u početnoj fazi prostorna organizacija u određenoj mjeri prilagođava zaštiti od poplava usljed obilnih padavina. Moguća je primjena metodologije i na područja sa slabijim fondom podataka, ali uz dorade i poboljšanja raspoloživih podloga., Dynamic development of urban facilities significantly reduces the available natural infiltration surfaces. Sustainable integrated water management in cities aims to reduce this trend, and, if possible, reverse it. The key goal is to maintain or restore local water balance as close as possible to the natural balance. At the same time, local infiltration and evaporation play a primary role in reducing runoff. In addition to reducing runoff, the conditions for improving its quality should be ensured, respecting the principles of environmental revitalization and ecosystem protection. Nature-based solutions (NBS), whose goals are the protection, sustainable management and restoration of natural or modified ecosystems, are one of the successful models for achieving the these tasks.

This paper presents theoretical foundations and application of the methodology for creating a map of the infiltration potential of an area and the reduction potential of artificial impervious surfaces. We analysed NBSs focused on the local infiltration potential using the example of a settlement in Hamburg. Appropriate GIS data were used and their additional analyses and consolidation was carried out. These analyses can be useful when planning additional flood protection measures during heavy rainfall for larger settlements with significant urbanization. The conducted analyses, which included infiltration in decentralized storm water system, can be used for spatial planning of new settlements. In this way, spatial organization is adapted to a certain extent to protection against floods caused by heavy rainfall in the initial phase. It is possible to apply the methodology to areas with a weaker data base but with refinements and improvements to the available data.",
publisher = "Jugoslovensko društvo za odvodnjavanje i navodnjavanje, Beograd",
journal = "Vodoprivreda",
title = "Metodologija za redukciju urbanih nepropusnih površina analizom infiltracionog potencijala zemljišta, Methodology for the Reduction of Impervious Urban Surfaces by Soil Infiltration Potential Analysis",
pages = "212-199",
number = "317-318",
volume = "54",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2819"
}

Sudar, T., Pavlović, D., Ranđelović, A.,& Prodanović, D.. (2022). Metodologija za redukciju urbanih nepropusnih površina analizom infiltracionog potencijala zemljišta. in Vodoprivreda
Jugoslovensko društvo za odvodnjavanje i navodnjavanje, Beograd., 54(317-318), 199-212.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2819

Sudar T, Pavlović D, Ranđelović A, Prodanović D. Metodologija za redukciju urbanih nepropusnih površina analizom infiltracionog potencijala zemljišta. in Vodoprivreda. 2022;54(317-318):199-212.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2819 .

Sudar, Tamara, Pavlović, Dragutin, Ranđelović, Anja, Prodanović, Dušan, "Metodologija za redukciju urbanih nepropusnih površina analizom infiltracionog potencijala zemljišta" in Vodoprivreda, 54, no. 317-318 (2022):199-212,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2819 .

TY  - CONF
AU  - Trifković, Milica
AU  - Sudar, Tamara
AU  - Dašić, Tina
AU  - Stanić, Miloš
PY  - 2021
UR  - https://grafar.grf.bg.ac.rs/handle/123456789/2621
AB  - Modernising operation of the existing, and development of new, integrated water management systems should be one of the basic instruments of sustainable development in the Republika Srpska. The backbone of economic development is the water potentials of the Trebišnjica and Vrbas. Although these are different river basins where facilities with different characteristics are constructed, it is possible to define a common goal: increase the effectiveness of the systems operation and improve their active role in reducing flood risk during flood flows. Given that these are strategic hydropower facilities, it is necessary to reconcile the interests between two key users: hydropower on one side and active flood defence on the other. Recognising uncontrollable flow regimes on the tributaries downstream from the facilities on the Trebišnjica and Vrbas, active management of multipurpose reservoirs is becoming increasingly important. 
Using available maps and data on these systems, mathematical models optimized the active roles of multipurpose reservoirs, including a possible offset of the consequences of superposition of flood waves from the reservoirs and downstream tributaries to protect urban areas of Banja Luka and Trebinje. Optimization analyses used the multicriteria optimization method, i.e. the Pareto Front Method. In addition to the analyses carried out for each system separately, this paper also gives a review of similarities and differences, as well as common strategic factors and principles of operating these complex systems.
AB  - Osavremenjavanje upravljanja postojećih i razvoj novih integralnih vodoprivrednih sistema bi trebalo da bude jedan od osnovnih pokretača održivog razvoja Republike Srpske. Okosnicu privrednog razvoja čine vodni potencijali rijeka Trebišnjice i Vrbasa. Iako se radi o različitim slivovima, na kojima su realizovni objekti različitih karakteristika, moguće je definisanje zajedničkog cilja, a to je povećanje efektivnosti rada i poboljšanje aktivne uloge izgrađenih sistema na umanjenju rizika od poplava u periodima nailaska velikih voda. Kako se radi o strateškim hidroenergetskim objektima, potrebno je pomiriti interese između dva ključna korisnika - hidroenergetike sa jedne i aktivne odbrane od poplava sa druge strane. Uvažavajući neupravljivost vodnim režimima na pritokama nizvodno od izgrađenih objekata Trebišnjice i Vrbasa, aktivno upravljanje višenamjenskim akumulacijama sve više dobija na značaju. Koristeći raspoložive podloge i podatke o navedenim sistemima, matematičkim modelima su optimizovane aktivne uloge višenamjenskih akumulacija, uključujući moguće neutralisanje posljedica superpozicije poplavnih talasa iz akumulacija i nizvodnih pritoka u cilju zaštite urbanih područja – Grada Banja Luke i Grada Trebinja. Optimizacione analize sprovedene su metodom višekriterijumske optimizacije, odnosno metodom Pareto fronta. U okviru rada je, uz sprovedene analize svakog sistema posebno, dat osvrt na sličnosti i razlike, ali i na zajedničke strateške odrednice i principe upravljanja ovim složenim sistemima.
PB  - Srpskog društva za hidraulička istraživanja
PB  - Srpskog društva za hidrologiju
C3  - Zbornik radova 19. Savetovanje SDHI i SDH, Beograd
T1  - Optimalno upravljanje vodnim resursima u periodu nailaska poplavnih talasa - Primjer sistema na Trebišnjici i Vrbasu u Republici Srpskoj
T1  - optimal Operation of Water Management Systems During Flood Waves - Case Study: the Systems on the Trebišnjica and Vrbas in Republika Srpska
EP  - 138
SP  - 118
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2621
ER  - 

@conference{
author = "Trifković, Milica and Sudar, Tamara and Dašić, Tina and Stanić, Miloš",
year = "2021",
abstract = "Modernising operation of the existing, and development of new, integrated water management systems should be one of the basic instruments of sustainable development in the Republika Srpska. The backbone of economic development is the water potentials of the Trebišnjica and Vrbas. Although these are different river basins where facilities with different characteristics are constructed, it is possible to define a common goal: increase the effectiveness of the systems operation and improve their active role in reducing flood risk during flood flows. Given that these are strategic hydropower facilities, it is necessary to reconcile the interests between two key users: hydropower on one side and active flood defence on the other. Recognising uncontrollable flow regimes on the tributaries downstream from the facilities on the Trebišnjica and Vrbas, active management of multipurpose reservoirs is becoming increasingly important. 
Using available maps and data on these systems, mathematical models optimized the active roles of multipurpose reservoirs, including a possible offset of the consequences of superposition of flood waves from the reservoirs and downstream tributaries to protect urban areas of Banja Luka and Trebinje. Optimization analyses used the multicriteria optimization method, i.e. the Pareto Front Method. In addition to the analyses carried out for each system separately, this paper also gives a review of similarities and differences, as well as common strategic factors and principles of operating these complex systems., Osavremenjavanje upravljanja postojećih i razvoj novih integralnih vodoprivrednih sistema bi trebalo da bude jedan od osnovnih pokretača održivog razvoja Republike Srpske. Okosnicu privrednog razvoja čine vodni potencijali rijeka Trebišnjice i Vrbasa. Iako se radi o različitim slivovima, na kojima su realizovni objekti različitih karakteristika, moguće je definisanje zajedničkog cilja, a to je povećanje efektivnosti rada i poboljšanje aktivne uloge izgrađenih sistema na umanjenju rizika od poplava u periodima nailaska velikih voda. Kako se radi o strateškim hidroenergetskim objektima, potrebno je pomiriti interese između dva ključna korisnika - hidroenergetike sa jedne i aktivne odbrane od poplava sa druge strane. Uvažavajući neupravljivost vodnim režimima na pritokama nizvodno od izgrađenih objekata Trebišnjice i Vrbasa, aktivno upravljanje višenamjenskim akumulacijama sve više dobija na značaju. Koristeći raspoložive podloge i podatke o navedenim sistemima, matematičkim modelima su optimizovane aktivne uloge višenamjenskih akumulacija, uključujući moguće neutralisanje posljedica superpozicije poplavnih talasa iz akumulacija i nizvodnih pritoka u cilju zaštite urbanih područja – Grada Banja Luke i Grada Trebinja. Optimizacione analize sprovedene su metodom višekriterijumske optimizacije, odnosno metodom Pareto fronta. U okviru rada je, uz sprovedene analize svakog sistema posebno, dat osvrt na sličnosti i razlike, ali i na zajedničke strateške odrednice i principe upravljanja ovim složenim sistemima.",
publisher = "Srpskog društva za hidraulička istraživanja, Srpskog društva za hidrologiju",
journal = "Zbornik radova 19. Savetovanje SDHI i SDH, Beograd",
title = "Optimalno upravljanje vodnim resursima u periodu nailaska poplavnih talasa - Primjer sistema na Trebišnjici i Vrbasu u Republici Srpskoj, optimal Operation of Water Management Systems During Flood Waves - Case Study: the Systems on the Trebišnjica and Vrbas in Republika Srpska",
pages = "138-118",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2621"
}

Trifković, M., Sudar, T., Dašić, T.,& Stanić, M.. (2021). Optimalno upravljanje vodnim resursima u periodu nailaska poplavnih talasa - Primjer sistema na Trebišnjici i Vrbasu u Republici Srpskoj. in Zbornik radova 19. Savetovanje SDHI i SDH, Beograd
Srpskog društva za hidraulička istraživanja., 118-138.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2621

Trifković M, Sudar T, Dašić T, Stanić M. Optimalno upravljanje vodnim resursima u periodu nailaska poplavnih talasa - Primjer sistema na Trebišnjici i Vrbasu u Republici Srpskoj. in Zbornik radova 19. Savetovanje SDHI i SDH, Beograd. 2021;:118-138.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2621 .

Trifković, Milica, Sudar, Tamara, Dašić, Tina, Stanić, Miloš, "Optimalno upravljanje vodnim resursima u periodu nailaska poplavnih talasa - Primjer sistema na Trebišnjici i Vrbasu u Republici Srpskoj" in Zbornik radova 19. Savetovanje SDHI i SDH, Beograd (2021):118-138,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2621 .

TY  - JOUR
AU  - Sudar, Tamara
AU  - Trifković, Milica
AU  - Stanić, Miloš
AU  - Dašić, Tina
AU  - Sudar, Nedeljko
AU  - Hrkalović, Uroš
AU  - Hrkalović, Dejan
AU  - Đorđević, Branislav
PY  - 2020
UR  - https://grafar.grf.bg.ac.rs/handle/123456789/2521
AB  - Proizvodnja hrane bi trebalo da bude osnova i pokretač razvoja privrede Republike Srpske, ali raspoloživi polјoprivredni i vodni resursi nisu dovolјno iskorišćeni. Na području ključnih makroparcela uz rijeku Savu evidentan je “resursni paradoks” - velike poljoprivredne površine visokih bonitetnih klasa nalaze se unutar područja branjenih od poplavnih voda, a godišnje padavine na tim područjima nisu dovoljne za razvoj intenzivne poljoprivredne proizvodnje. Razvoj navodnjavanja na ovim područjima, ali i na manjim površinama u ruralnim područjima na istoku i jugu prepoznat je kao okosnica privrednog razvoja Republike Srpske. Uvažavajući činjenicu da na uzvodnim potezima vodotokova u Federaciji BiH ne postoje izgrađeni integralni vodoprivredni sistemi u kojima je obezbijeđena voda za navodnjavanje, Vlada i resorno Ministartvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske su u prethodnom periodu, uz velika ulaganja, značajno popravile veoma skromno stanje sistema za navodnjavanje, oslanjajući se na raspoložive vodne resurse u Republici Srpskoj.

U procesu razvoja polјoprivredne proizvodnje, uz primjenu navodnjavanja, prihvaćeni su i razvijani trendovi koji su zastuplјeni u razvijenim zemlјama EU, uvažavajući principe vodne produktivnosti, kroz unaprijeđenje i racionalizaciju. Razmatra se postepeno uvođenje savremenih naučnih pristupa i dostignuća tzv. „precizne polјoprivrede“, kao racionalnog pristupa u polјoprivrednoj proizvodnji i navodnjavanju.

U ovom radu prikazana su iskustva razvoja sistema navodnjavanja sa aspekta hidrotehnike u  
desetogodišnjem razvojnom periodu u Republici Srpskoj, odnosno primjeri: planiranja jednonamjenskih i višenemjenskih akumulacija, principi realizacije vodozahvata iz akumulacija, rječnih tokova i podzemlja, te načini distribucije vode do makro i mikroparcela u različitim uslovima i na specifičnim područjima. Data je projekcija nastavka održivog planskog razvoja sistema navodnjavanja uvažavajući strateške odrednice sektora vodoprivrede i poljoprivrede Republike Srpske, kao i sociološke elemente zadržavanja stanovništva u ruralnim područjima, gdje je značajan trend napuštanja tih područja.
AB  - Food production should be at the heart of the Republika Srpska's economic development but the available agricultural and water resources are underutilized. A ‘resource paradox’ is evident in the area of key macro-plots along the Sava River, where large high-grade agricultural plots are located in flood protected areas but annual rainfall is not sufficient for the development of intensive agricultural production. The development of irrigation in these areas, but also in smaller plots in rural areas in the east and south, has been recognized as central to the economic development of the Republika Srpska. The RS Government and the relevant Ministry of Agriculture, Forestry and Water Management have recognized that the upstream sections of the watercourses in the Federation of B&H do not have integrated water management systems providing irrigation water. They have invested significantly to improve the modest irrigation system, relying on available water resources in the Republika Srpska.

EU practices were used in the process of developing agricultural production by means of irrigation, respecting the principles of water productivity through improvement and rational use of water. Consideration has been given to the gradual introduction of modern scientific approaches and the benefits of precision  
agriculture with its streamlined approach in agricultural production and irrigation.

This paper presents the experience of applying hydraulic engineering to the development of irrigation systems during a ten-year period in the Republika Srpska. It presents examples of: planning of single-purpose and multi-purpose reservoirs; principles of water abstraction from reservoirs, rivers and underground, and methods of distributing water to macro and micro-plots in different conditions and specific areas. Consideration has been given to the reservoirs in the Jablanica River basin - sub-basin of the Lubina River (Potkozarje in the municipality of Gradiška), and a general analysis is given of the other necessary reservoirs in Republika Srpska, as well as planned and newly built irrigation systems in the Drina, Sava, Trebišnjica and Vrbas river basins. The paper provides a projection of the continuation of sustainable development of irrigation systems, taking into account the strategic determinants of the water and agricultural sectors in the Republika Srpska, as well as the sociological elements of retaining population in rural areas where there is significant depopulation.
PB  - Srpsko društvo za odvodnjavanje i navodnjavanje
PB  - Akademija inženjerskih nauka Srbije
T2  - Časopis Vodoprivreda
T1  - Hidrotehničke osnove održivog razvoja irigacionih sistema u Republici Srpskoj
T1  - Hydraulic engineering for sustainable development of irrigation systems in the Republika Srpska
EP  - 214
IS  - 306-308
SP  - 201
VL  - 52
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2521
ER  - 

@article{
author = "Sudar, Tamara and Trifković, Milica and Stanić, Miloš and Dašić, Tina and Sudar, Nedeljko and Hrkalović, Uroš and Hrkalović, Dejan and Đorđević, Branislav",
year = "2020",
abstract = "Proizvodnja hrane bi trebalo da bude osnova i pokretač razvoja privrede Republike Srpske, ali raspoloživi polјoprivredni i vodni resursi nisu dovolјno iskorišćeni. Na području ključnih makroparcela uz rijeku Savu evidentan je “resursni paradoks” - velike poljoprivredne površine visokih bonitetnih klasa nalaze se unutar područja branjenih od poplavnih voda, a godišnje padavine na tim područjima nisu dovoljne za razvoj intenzivne poljoprivredne proizvodnje. Razvoj navodnjavanja na ovim područjima, ali i na manjim površinama u ruralnim područjima na istoku i jugu prepoznat je kao okosnica privrednog razvoja Republike Srpske. Uvažavajući činjenicu da na uzvodnim potezima vodotokova u Federaciji BiH ne postoje izgrađeni integralni vodoprivredni sistemi u kojima je obezbijeđena voda za navodnjavanje, Vlada i resorno Ministartvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske su u prethodnom periodu, uz velika ulaganja, značajno popravile veoma skromno stanje sistema za navodnjavanje, oslanjajući se na raspoložive vodne resurse u Republici Srpskoj.

U procesu razvoja polјoprivredne proizvodnje, uz primjenu navodnjavanja, prihvaćeni su i razvijani trendovi koji su zastuplјeni u razvijenim zemlјama EU, uvažavajući principe vodne produktivnosti, kroz unaprijeđenje i racionalizaciju. Razmatra se postepeno uvođenje savremenih naučnih pristupa i dostignuća tzv. „precizne polјoprivrede“, kao racionalnog pristupa u polјoprivrednoj proizvodnji i navodnjavanju.

U ovom radu prikazana su iskustva razvoja sistema navodnjavanja sa aspekta hidrotehnike u  
desetogodišnjem razvojnom periodu u Republici Srpskoj, odnosno primjeri: planiranja jednonamjenskih i višenemjenskih akumulacija, principi realizacije vodozahvata iz akumulacija, rječnih tokova i podzemlja, te načini distribucije vode do makro i mikroparcela u različitim uslovima i na specifičnim područjima. Data je projekcija nastavka održivog planskog razvoja sistema navodnjavanja uvažavajući strateške odrednice sektora vodoprivrede i poljoprivrede Republike Srpske, kao i sociološke elemente zadržavanja stanovništva u ruralnim područjima, gdje je značajan trend napuštanja tih područja., Food production should be at the heart of the Republika Srpska's economic development but the available agricultural and water resources are underutilized. A ‘resource paradox’ is evident in the area of key macro-plots along the Sava River, where large high-grade agricultural plots are located in flood protected areas but annual rainfall is not sufficient for the development of intensive agricultural production. The development of irrigation in these areas, but also in smaller plots in rural areas in the east and south, has been recognized as central to the economic development of the Republika Srpska. The RS Government and the relevant Ministry of Agriculture, Forestry and Water Management have recognized that the upstream sections of the watercourses in the Federation of B&H do not have integrated water management systems providing irrigation water. They have invested significantly to improve the modest irrigation system, relying on available water resources in the Republika Srpska.

EU practices were used in the process of developing agricultural production by means of irrigation, respecting the principles of water productivity through improvement and rational use of water. Consideration has been given to the gradual introduction of modern scientific approaches and the benefits of precision  
agriculture with its streamlined approach in agricultural production and irrigation.

This paper presents the experience of applying hydraulic engineering to the development of irrigation systems during a ten-year period in the Republika Srpska. It presents examples of: planning of single-purpose and multi-purpose reservoirs; principles of water abstraction from reservoirs, rivers and underground, and methods of distributing water to macro and micro-plots in different conditions and specific areas. Consideration has been given to the reservoirs in the Jablanica River basin - sub-basin of the Lubina River (Potkozarje in the municipality of Gradiška), and a general analysis is given of the other necessary reservoirs in Republika Srpska, as well as planned and newly built irrigation systems in the Drina, Sava, Trebišnjica and Vrbas river basins. The paper provides a projection of the continuation of sustainable development of irrigation systems, taking into account the strategic determinants of the water and agricultural sectors in the Republika Srpska, as well as the sociological elements of retaining population in rural areas where there is significant depopulation.",
publisher = "Srpsko društvo za odvodnjavanje i navodnjavanje, Akademija inženjerskih nauka Srbije",
journal = "Časopis Vodoprivreda",
title = "Hidrotehničke osnove održivog razvoja irigacionih sistema u Republici Srpskoj, Hydraulic engineering for sustainable development of irrigation systems in the Republika Srpska",
pages = "214-201",
number = "306-308",
volume = "52",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2521"
}

Sudar, T., Trifković, M., Stanić, M., Dašić, T., Sudar, N., Hrkalović, U., Hrkalović, D.,& Đorđević, B.. (2020). Hidrotehničke osnove održivog razvoja irigacionih sistema u Republici Srpskoj. in Časopis Vodoprivreda
Srpsko društvo za odvodnjavanje i navodnjavanje., 52(306-308), 201-214.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2521

Sudar T, Trifković M, Stanić M, Dašić T, Sudar N, Hrkalović U, Hrkalović D, Đorđević B. Hidrotehničke osnove održivog razvoja irigacionih sistema u Republici Srpskoj. in Časopis Vodoprivreda. 2020;52(306-308):201-214.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2521 .

Sudar, Tamara, Trifković, Milica, Stanić, Miloš, Dašić, Tina, Sudar, Nedeljko, Hrkalović, Uroš, Hrkalović, Dejan, Đorđević, Branislav, "Hidrotehničke osnove održivog razvoja irigacionih sistema u Republici Srpskoj" in Časopis Vodoprivreda, 52, no. 306-308 (2020):201-214,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2521 .

TY  - CONF
AU  - Sudar, Tamara
AU  - Dašić, Tina
PY  - 2018
UR  - https://grafar.grf.bg.ac.rs/handle/123456789/2490
AB  - Рудници са отвореним коповима и термоелектране су енергетски системи државног нивоа значајности. Такви системи захтијевају висок степен заштите од великих вода, због несагледивих директних и индиректних штета које плављење таквих система може да узрокује. Њихова заштита остварује се комбинацијом активних и пасивних мјера заштите од поплава, уз обезбјеђивање одговарајућег хидролошког мониторинга.
У чланку се разматра каскада од двије акумулације ''Врба'' и ''Клиње'' које чине окосницу водопривредног система ријеке Мушнице (Источна Херцеговина, БиХ). Основна намјена ових акумулација је снабдијевање технолошком водом ТЕ Гацко, заштита низводних подручја (прије свега површинских копова и објеката РиТЕ Гацко) од великих вода, као и побољшање режима малих вода. У раду је анализирана могућност повећања ефективности водопривредног система у периодима наиласка великих вода. Формиран је математички модел за трансформацију поплавних таласа, којим је анализиран спрегнути рад двије акумулације и испитани су ефекти претпражњења акумулација за разне прорачунске случајеве (полазне коте у акумулацијама и велике воде разних вјероватноћа појаве). На основу спроведених анализа одређена су правила управљања акумулацијама у периоду наиласка великих вода. Правила управљања дефинисана су у виду радних дијаграма пожељних нивоа воде у акумулацијама у појединим временским пресјецима. Показало се да и акумулације које контролишу мањи дио слива уз правилно управљање могу имати значајну улогу у активној одбрани од поплава низводних подручја.
AB  - Open-pit mines and thermal power stations are thermal power facilities of the state-level significance. These facilities must have a high level of protection against flood flows, due to immense direct and indirect damage caused by their flooding. These facilities are protected by a combination of active and passive flood protection measures, and an appropriate hydrological monitoring.
The paper deals with two adjacent reservoirs, Vrba and Klinje, which form the backbone of the Musnica River water management system in Eastern Herzegovina in B&H. The main purpose of these reservoirs is to supply Gacko TPS with process water, to protect downstream areas from flood flows (primarily open-pit mines and facilities of Gacko mine and TPS), and to improve the low flow regime. The paper analyses the possibility of increasing the efficiency of the water management system in periods of flood flows. A mathematical model for the transformation of flood waves was developed, analysing the joint operation of the two reservoirs by pre-release of water in various cases (initial levels in reservoirs and flood flows of different likelihoods). The reservoir management procedures during flood flows were determined on the basis of the analyses. Based on the operating diagram, the management procedures specify time periods and desirable water levels in the reservoirs. The analyses showed that even the reservoirs which manage a smaller part of the basin can play a significant role in active flood defence of downstream areas, if managed appropriately.
PB  - Univerzitet u Beogradu – Građevinski fakultet
C3  - Zbornik radova 18. Savetovanje SDHi i SDH, Niš
T1  - Управљање акумулацијама Врба и Клиње у периоду наиласка великих вода
T1  - Management of the Vrba and Klinje reservoirs during flood flows
EP  - 398
SP  - 385
UR  - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2490
ER  - 

@conference{
author = "Sudar, Tamara and Dašić, Tina",
year = "2018",
abstract = "Рудници са отвореним коповима и термоелектране су енергетски системи државног нивоа значајности. Такви системи захтијевају висок степен заштите од великих вода, због несагледивих директних и индиректних штета које плављење таквих система може да узрокује. Њихова заштита остварује се комбинацијом активних и пасивних мјера заштите од поплава, уз обезбјеђивање одговарајућег хидролошког мониторинга.
У чланку се разматра каскада од двије акумулације ''Врба'' и ''Клиње'' које чине окосницу водопривредног система ријеке Мушнице (Источна Херцеговина, БиХ). Основна намјена ових акумулација је снабдијевање технолошком водом ТЕ Гацко, заштита низводних подручја (прије свега површинских копова и објеката РиТЕ Гацко) од великих вода, као и побољшање режима малих вода. У раду је анализирана могућност повећања ефективности водопривредног система у периодима наиласка великих вода. Формиран је математички модел за трансформацију поплавних таласа, којим је анализиран спрегнути рад двије акумулације и испитани су ефекти претпражњења акумулација за разне прорачунске случајеве (полазне коте у акумулацијама и велике воде разних вјероватноћа појаве). На основу спроведених анализа одређена су правила управљања акумулацијама у периоду наиласка великих вода. Правила управљања дефинисана су у виду радних дијаграма пожељних нивоа воде у акумулацијама у појединим временским пресјецима. Показало се да и акумулације које контролишу мањи дио слива уз правилно управљање могу имати значајну улогу у активној одбрани од поплава низводних подручја., Open-pit mines and thermal power stations are thermal power facilities of the state-level significance. These facilities must have a high level of protection against flood flows, due to immense direct and indirect damage caused by their flooding. These facilities are protected by a combination of active and passive flood protection measures, and an appropriate hydrological monitoring.
The paper deals with two adjacent reservoirs, Vrba and Klinje, which form the backbone of the Musnica River water management system in Eastern Herzegovina in B&H. The main purpose of these reservoirs is to supply Gacko TPS with process water, to protect downstream areas from flood flows (primarily open-pit mines and facilities of Gacko mine and TPS), and to improve the low flow regime. The paper analyses the possibility of increasing the efficiency of the water management system in periods of flood flows. A mathematical model for the transformation of flood waves was developed, analysing the joint operation of the two reservoirs by pre-release of water in various cases (initial levels in reservoirs and flood flows of different likelihoods). The reservoir management procedures during flood flows were determined on the basis of the analyses. Based on the operating diagram, the management procedures specify time periods and desirable water levels in the reservoirs. The analyses showed that even the reservoirs which manage a smaller part of the basin can play a significant role in active flood defence of downstream areas, if managed appropriately.",
publisher = "Univerzitet u Beogradu – Građevinski fakultet",
journal = "Zbornik radova 18. Savetovanje SDHi i SDH, Niš",
title = "Управљање акумулацијама Врба и Клиње у периоду наиласка великих вода, Management of the Vrba and Klinje reservoirs during flood flows",
pages = "398-385",
url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2490"
}

Sudar, T.,& Dašić, T.. (2018). Управљање акумулацијама Врба и Клиње у периоду наиласка великих вода. in Zbornik radova 18. Savetovanje SDHi i SDH, Niš
Univerzitet u Beogradu – Građevinski fakultet., 385-398.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2490

Sudar T, Dašić T. Управљање акумулацијама Врба и Клиње у периоду наиласка великих вода. in Zbornik radova 18. Savetovanje SDHi i SDH, Niš. 2018;:385-398.
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2490 .

Sudar, Tamara, Dašić, Tina, "Управљање акумулацијама Врба и Клиње у периоду наиласка великих вода" in Zbornik radova 18. Savetovanje SDHi i SDH, Niš (2018):385-398,
https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_grafar_2490 .